تحلیل اثر بخشی احداث زهکش حائل بر روند تغییرات پوشش گیاهی (مطالعه موردی زهکش حائل شوره‌زار دشت قزوین)

شرایط آب و هوایی و ویژگی­های خاک همچون شوری از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در پوشش گیاهی هر منطقه هستند. شور شدن آبهای زیرزمینی و انباشتگی نمک‏ در لایه‏های سطحی خاک در اثر تبخیر و خیز مویینگی، موجب ایجاد شوره‏زار در بخشی از دشت قزوین شده که آثار سوئی را در رشد گونه‏های گیاهی در محدوده­ای به گستره 60 هزار هکتار داشته است. به منظور کنترل اثرات مخرب توسعه شوره­زار در منطقه، زهکش حائل در هسته مرکزی شوره­زار احداث شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثر بخشی احداث زهکش حائل بر روند تغییرات شوری خاک و پوشش گیاهی در طی 5 سال، با احداث 10 قرق انجام گرفت. جهت بررسی اثرات احداث زهکش، تحلیل آماری به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان‌دهنده آن است که هدایت الکتریکی خاک عمقی به‌طور میانگین 18 درصد بیشتر از هدایت الکتریکی خاک سطحی است. نتایج مقایسه میانگین هدایت الکتریکی خاک بر پایه روش دانکن نشان داد میانگین هدایت الکتریکی خاک در سال 1392 دارای بیشترین مقدار و در سال چهارم پس از شروع تحقیق  دارای کمترین مقدار بوده است. با توجه به آنکه عمده منبع آبشویی خاک در محدوده قرق­های احداث شده، رواناب مسیل­ها­ می­باشد لذا مهمترین علت تغییرات هدایت الکتریکی خاک با گذشت سال­های مختلف را می­توان به میزان بارندگی بهاره مرتبط دانست. نتایج تحلیل آماری نشان داد هدایت الکتریکی خاک به صورت تدریجی با گذشت سال­های مختلف در قرق­های احداث شده، کاهش داشته است. نتایج آزمون تجزیه واریانس درصد پوشش گیاهی در قرق‌های احداث شده نیز نشان داد احداث زهکش حائل تأثیر بسیار معنی‌داری بر تغییرات پوشش گیاهی، با گذشت سال‌های مورد مطالعه داشته و محدوده اثر گذاری زهکش حائل بر تغییرات پوشش گیاهی تا فاصله 300 متری از زهکش بوده است.